Home

 

Replica ruiterharnas van prins Maurits

    In 1997 is Gotscha door het Koninklijk Nederlands Leger en wapenmuseum (Legermuseum) gevraagd om een replica te maken van het harnas van Maurits van Nassau Prins van Oranje ter gelegenheid van de tentoonstelling "Van Maurits naar Munster" in 1998, "Tactiek en triomf van het Staatse Leger" in het Legermuseum. In 1648 maakte de Vrede van Munster een eind aan de Tachtigjarige Oorlog. De onafhankelijkheid van de Republiek der Verenigde Nederlanden was daarmee vastgelegd.

    Het harnas is gecreëerd na het uitgebreide studieonderzoek van het persoonlijke gevechtsharnas van Maurits (1567-1625) uit 1590. Verwaardigd in 1998 in opdracht van het Legermuseum en is gepresenteerd in 1999 op de basisexpositie. Dit type harnas kan worden beschouwd als een onmiddellijke voorloper van het 17e-eeuwse Noord-Nederlandse ruiterharnas. Met veel dankbaarheid aan alle personen die enorm hebben geholpen in deze schepping en aan de Hofjagd - und Rüstkammer des Kunsthistorischen Museums in Wenen (eigenaar) die bij hoge uitzondering toestond dat het persoonlijke helm en het harnas van Prins Maurits uit 1590 uit elkaar genomen mocht worden en onderdeel voor onderdeel zorgvuldig kon worden bestudeert.

    Er is op de gehele wereld geen enkel origineel harnas van de Oranjevorsten meer te vinden, behalve een exemplaar van Maurits van ca.1590 uit de collectie van de Hofjagd- und Rüstkamer des Kunsthistorischen Museums in Wenen, Inv. A 1654. Maurits gaf zijn harnas van Nederlandse makelij in 1595 cadeau aan de Rooms katholieke aartshertog Ferdinand von Tirol. De aartshertog was een fervente verzamelaar van wapens en harnassen, die oorspronkelijk hadden toebehoord aan allerlei bekende 'princen en potentaten'. In het jaar 1601 publiceerde Jakob Schrenck von Notzing het boek 'Armamentarium Heroicum' over de verzameling harnassen van de aartshertog, die deze in het kasteel Ambras bij Innsbruck in de loop van de jaren had opgebouwd. Het boek is de eerste echte catalogus van een wapencollectie die ooit in druk verschenen is. In het overzicht is ook het harnas van Maurits opgenomen (zie onderaan de originele gravure van Maurits met deze harnas). Het harnas van Maurits wordt in de inventaris van 1621 van het kasteel beschreven als: "Prinz Moritz von Nassau: Ain Schwarzen Veldt Küriss ohne schinen".

    Aan deze harnas is met veel zorgvuldigheid, gedoeld en liefde gewerkt en de gewenste vormgeving en de afwerking  bereikt. Hoofdmateriaal van het harnas is plaatstaal met als merk "Staal-37" van de Hoogovens. Glanzend gepolijste en vuurgeblauwde oppervlaak contrasteert met de vergulde klinknagels, scharnieren, ogen, haken en pluimkoker. Het harnas bestaat uit de helm, ringkraag, borstplaat (niet origineel maar wel van de correcte type - de borstplaat moet nog typisch laat 16de eeuwse, althans niet van 17de eeuwse vorm met de rechte buiklijn, zijn geweest - replica borstplaat is gereconstrueerd naar de originele gravure uit 1601 uit het boek 'Armamentarium Heroicum'  waar Maurits deze harnas is draagt), armharnassen, lendenstrook, wapenhandschoenen, en dijbeenplaten met afneembare kniekappen. Versierd met de dubbel gegraveerde lijnen langs alle verticale en horizontale randen; alle omgeflensde randen zijn fijn gekabbeld. Lederen voering, ook onder de schouderplaten en de handschoenkappen. IJzeren platen in de diktes 1, 1.2, 1.5, 2, 3 en 4 mm werden verwerkt in de 177 losse geblauwde plaatdelen waaruit het harnas bestaat. De platen werden zowel koud als warm gesmeed, gepolijst en met vlam geblauwd. Originele harnas in Wenen is echter gezwart met rut en lijnolie, maar deze afwijking was goedgevonden door het Museum en geeft het harnas meer prinselijke uitstraling. In het harnas zijn ongeveer 800 vergulde en niet vergulde (fijn goud)  bevestigingsonderdelen verwerkt en het is gepresenteerd op speciaal ontworpen eikenhouten support. Exclusief studie 400 uur, is aan het harnas ruim 1900 uur gewerkt. Aangebrachte meesterteken: "G.Lagidse".

Prins Maurits in zijn veldharnas  -gravure uit de catalogus van Jakob Schrenck von Notzing het boek 'Armamentarium Heroicum'  - verzameling kasteel te Ambras bij Innsbruck, 1601

 

Helm prins Maurits, collectie van de Hofjagd- und Rüstkamer des Kunsthistorischen Museums in Wenen, Inv. A 1654

***

Details van het harnas

 

 

***

 

Helm tijdens maak/studieproces  in het Legermuseum- vergelijking met helm uit Wenen, 1998

Het harnas in het Legermuseum

 

 

 

Miniatuur Mauritsharnas (1:4)

Miniatuur winnaar van de prijs op Internationale Forumexpositie in Luxemburg

***

Het kinderharnas van prins Maurits, 2004

   Foto

Foto © C. van Bruggen / Legermuseum

    Kinderharnas van prins Maurits. Verwaardigd in 2004 in opdracht van het Koninklijk Nederlands Leger en wapenmuseum (Legermuseum) ter gelegenheid van de tentoonstelling Heavy Metal, Europese harnassen in het vizier, van 5 november 2004 tot 30 januari 2005. In deze tentoonstelling laat het Legermuseum zien hoe veelzijdig de harnasontwikkeling was en wat het verband is tussen een krijger in harnas en een astronaut, ijshockeykeeper of hardrocker. Prachtige 16e en 17e eeuwse harnassen van keizers, koningen, veldheren en toernooiridders - bruiklenen uit belangrijke Europese musea - staan monumentaal maar oog in oog met de bezoeker opgesteld. Op deze tentoonstelling was o.a. te zien een harnas van de latere Keizer Maximiliaan I uit 1484 en een harnas van de latere Keizer Karel V uit 1512 allen afkomstig uit het Museum Hofjagd- und Rüstkammer in Wenen. Een maliënkolder uit de 15e eeuw van het Rijksmuseum Amsterdam, een zogenaamd geschubd harnas uit het Moskou Kremlin Museum, het kinderharnas van de tienjarige Poolse Prins Vladislav van Museum Livrustkammaren in Stockholm en een kinderharnas van de zeer beroemde harnasmaker Pfeffenhauser uit 1590 van het Legermuseum in Brussel. Bij de tentoonstelling verschijnt een Engels-Nederlands boek over alle aspecten van het harnas, met veel afbeeldingen en illustraties in kleur, geschreven door gastconservator

     Uitgangspunt voor het harnas was een portret van Prins Maurits in kuras. Dit schilderij bevindt zich in het koninklijk huisarchief in Den Haag - Ouders vinden het leuk om voor hun kinderen het beste te kopen. Dat was in de tijd van Maurits al zo. Maar ook om andere redenen lieten de koninklijke en adellijke families van Europa harnassen voor hun opgroeiende zonen maken. Het was een uitstekende training voor de jongens. Zo konden zij wennen aan de beperkingen en problemen bij het dragen van een harnas. Verder verhoogde zo'n harnas je status. Het maakte de omgeving bewust van de standing van de jonge ridder en zijn familie. Je liet anderen weten dat je rijk was en bereid om geld uit te geven. Harnassen voor jongens waren eigenlijk tweemaal zo duur, want een kinderharnas kostte bijna net zo veel als het harnas voor een volwassen man terwijl de jongen voor wie het was gemaakt er snel uitgroeide. Dan werd het onbruikbaar, tenzij er nog een jongere zoon was! Die kon dan het oude 'ijzeren pak' van zijn grote broer aan. Je kunt er vrij zeker van zij dat de ouders of de oom bij wie hij woonde het harnas voor Maurits hebben laten maken. Op het schilderij zie je hoe trots hij dit ware pronkstuk draagt.

Gotscha en Gert Groenendijk tijdens onthulling van het klein Mauritsharnas, verwaardigd in opdracht van het Legermuseum in 2004

Werken van Gotscha op het expositie:  "Prins Maurits en het Oranje geheim". Kkoninklijk Nederlands Leger- en Wapenmuseum (Legermuseum) in Delft, 2007. Foto © Legermuseum 

Publicaties:

Werk van Gotscha Lagidse vult leemten in collectie

Nieuwsbrief Legermuseum # 2, september 2005, door Bart-Jan Laagrrwaard

Historische musea vullen leemten in hun collecties natuurlijk het liefst door het verwerven van authentieke objecten. Soms is dit echter onmogelijk. Volgens de moderne museumethiek is het dan gerechtvaardigd gebruik te maken van replica's. Deze moeten wel van museale kwaliteit zijn, dat wil zeggen technisch en historisch in alle opzichten verantwoord. Het Legermuseum bezit onder andere replica's van het ruiterharnas van Prins Maurits (1567-1625), een piekeniersharnas en een kinderharnas van Maurits. Prachtige objecten, die zijn gemaakt door Vriend en metaalkunstenaar Gotscha Lagidse. In hun soort behoren tot de absolute wereldtop.

Art without borders

The Messenger, Tbilisi, 24 juni 2005, By N.K.

Georgian goldsmith Gotscha Lagidze is one of those artists who believe that art does not have borders. Having worked on traditional Georgian weapons and armor since he was a teenager, Lagidze reproduced a suit of armor that belonged to Prince Maurits of Nassau in 1998 for the Delft Royal Netherlands Army and Arms Museum (Legermuseum). In 1999 Lagidze received first prize at the international forum in Luxembourg for modern art in steel. "I took my miniature to the forum before it was completed. The event was really important".

Royaal Legermuseum

Defensie Krant, 13 januari 2005

Den Haag - niet alleen strijdharnassen, maar ook de kleine harnasjes van koningskinderen zijn te zien op de tentoonstelling "Heavy Metal, Europese harnassen in het vizier" in het Legermuseum in Delft. half december werd hier een bijzonder harnas aan de collectie toegevoegd een replica van het kinderharnas  van prins Maurits (1567-1625).

The forger of iron and steel

The World of Constant Connection - Informational and Scientific Magazine, 3 (23) 2004, By N.Ch.

The ammunition of the heroes of the Middle Ages, created by the artist in Holland, became a landmark in Gotscha Lagidse’s work. For 10 years the Royal Netherlands Army Museum (Legermuseum) in the city of Delft was unsuccessfully looking for an artist who would be capable of making a copy of the armour of a national hero of the 16th-17th centuries – Maurice of Orange (1567-1625), the Count of Nassau and it was to our countryman – Gotscha Lagidse, that the specialists entrusted this responsible task. Creating a western knight’s armour has been Gotscha’s dream for a very long time.

Maatwerk voor Maurits

BN De Stem, 25 januari 2003, door R.v.D.

BERGEN OP ZOOM, zaterdag 25 januari 2003 - Als Gotscha Lagidse vertelt over zijn werk, glinsteren zijn ogen als het glanzend materiaal waarmee hij middeleeuwse harnassen maakt. De Georgiër maakt er meestal twee. Een voor zijn opdrachtgever legermuseum in delft en een voor zijn eigen collectie. Hij bouwt harnassen van prins Maurits perfect na en doet met het Hollandse militaire erfgoed wat niemand anders kan. Volgens het ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschappen hij een wezenlijke bijdrage levert aan het Nederlandse cultureel erfgoed.

Knight’s armour from the hands of a Georgian blacksmith Gotscha Lagidse

An article from "Hephaistos", 5 June 1999

In an improvised workshop he produced the replica of a suit of armour last year, which had been worn by Prince Maurits of Nassau 400 years ago. The original can be seen in the Art-History Museum in Vienna. On the initiative of Gotscha Lagidse this work was commissioned by the main curator of the Army and Weapon Museum in Delft Jan Piet Puype.

Voor het weggaat, zal ik er leven in blazen

Brabants Dagblad, 12 december 1998

Georgische kunstenaar maakt replica van het harnas prins Maurits - Maanden heeft hij eraan gewerkt. Als door een mysterieuze kracht gedreven soms weken achtereen. Nu is het bijna af. De replica van het ruiterharnas, dat prins Maurits gedragen heeft rond 1590, in het atelier van Gotscha Lagidse (33) staat het robuust en statig op een sokkel. Alsof het zó weg kan lopen. het harnas zal gepresenteerd worden op het legermuseum in Delft.

Alleen deze man kon dit harnas namaken

De Volkskrant, 15 december 1998, door Christie Hoofmeester 

Tien jaar lang zocht het Koninklijk Nederlands Leger- en Wapenmuseum in Delft (Legermuseum) zonder succes naar een smid met voldoende vakkennis om een kopie te maken van het ijzeren harnas van prins Maurits uit 1590. Tot dat Gotscha Lagidse zichzelf tijdens een open dag van het museum de juiste man toonde. Vrijdag staat zijn werk in het museum.

Selectie uit de aanwinsten - Bij de deelcollectie realia

Armamentaria, Jan Piet Puype en Frans.A.Th. Smits , aflevering 34

Inv.nr.114926: Replica van het harnas van prins Maurits

Het origineel was reeds twee mal tijdelijk in ons museum, voor tentoonstellingen in 1989 ('Oranje op de bres') en in 1998 ('Van Maurits naar Munster'). Het Legermuseum betreurt het dat er op gehele wereld geen enkel origineel harnas van één der oranjevorsten meer te vinden is, behalve dit ene exemplaar van Maurits van ca.1590, dat telkens terug moest omdat het niet permanent in bruikleen kon worden gehouden. De bruikleengever, de Hofjagd- und Rüstkamer des Kunsthistorischen Museumms in Wenen , stond ons bij hoge uitzondering toe dat wij het originele harnas uit elkaar mochten nemen en zorgvuldig, onderdeel voor onderdeel, door de Georgische meester te laten opmeten, natekenen en kartonen sjablonen laten maken.

Prins Mauritsharnas op het Legermuseum

Delftsche Courant, 18 december 1998

DELFT - Het Koninklijk Leger- en Wapenmuseum in Delft is eindelijk in het bezit van een replica van het harnas van prins Maurits. Jarenlang werd gezocht naar een geschikte smid, maar die werd in Nederland niet gevonden. Uiteindelijk bleek de Georgiër Gotscha Lagidse de juiste man te zijn.

De belevenissen van een wapensmid

Delftsche Courant, 16 januari 1999

Hoofdconservator Puype van het Legermuseum was direct enthousiast over het vakmanschap van Lagidse. "Al een jaar of tien wilden wij een replica van het harnas van prins Maurits laten maken, maar de juiste smid konden we niet vinden. Ik heb contact gehad met het Nederlands gilde van kunstsmeden, maar daar bleek niemand geschikt te zijn voor de opdracht. Toen ik het werk van Lagidse zag, wist ik, dat hij onze man was. Nu achteraf kan ik zeggen dat hij de beste is die ik ken".

Gotscha Lagidse smeedt cultuur tot kunst

Door Bernard de Haas, journalist

In 1998 voltooide Gotscha, in opdracht van Nederlandse Legermuseum, een replica van het harnas van Prins Maurits naar zijn persoonlijke ruiterharnas. Onze roemruchte stadhouder liet dit harnas maken in het jaren 1590-1595. Er werden net in die periode verbeterde ruiterharnassen ontwikkeld. Dit enig overgebleven harnas van de prins is een van de weinig authentieke harnassen die bewaard gebleven zijn. Het is een echt strijdharnas, sober en slechts veertig kilo licht, waarin de ruiter zich goed kon bewegen.

Keurmerk

Metaalschrift, nr. 2, 2000. Uitgave van OOM en O+A, door L. K.

Gotscha heeft Maurits’ harnas gekopieerd in zijn werkplaats bij Den Bosch. Toen het Legermuseum het origineel uit Wenen in 1998 te gast had, kwam Gotscha tien keer naar Delft om alle harnasdelen op te meten en te fotograferen. Daarna bestelde hij staalplaat in diverse diktes. Niet roestvrij, want dat kenden 16e eeuwers niet. Wel blauwde Gotscha het staal, met een brander.

Home